وەبەرهێنان و بوونی سەربازیی؛ دوو ئامانجی فەڕەنسا لە عێراق

سبەی

لە ساڵانی رابردوو فەڕەنسا بە دوو ئاراستە لە عێراق كاریكردووە، لەلایەك كۆمپانیا نەوتییەكانی ئەو وڵاتە وەبەرهێنانی ملیار دۆلارییان لە عێراق جێبەجێ كردووە، لەلایەكی دیكەوە نزیكەی هەزار سەربازی فەڕەنسی لە عێراق بوونیان هەیە، هاوكات بە‌غداد و پاریس بەنیازن پەیوەندییەكانیان چڕتر بكەنەوە.

ماڵپەری دیپلۆماسی ئێرانی لە راپۆرتێكدا، كاریگەرییەكانی حكومەتی فەڕەنسا لە عێراق تاوتوێ دەكات، ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات كە لە ساڵانی ڕابردوودا فەڕەنسا پێگەی خۆی وەك یەكێك لە یاریزانە گرنگە سیاسی و ئەمنییەكانی عێراق جێگیر كردووە، بە پشت بەستن بە میراتی بەشداری نەكردن لە لەشكركێشی ساڵی ٢٠٠٣ بۆ سەر عێراق خۆی وەك هاوبەشێكی جێی متمانەی بەغداد ناساندووە.

ئیمانوێل ماكرۆن، سەرۆكی فەرەنسا چەندین جار جەختی لەسەر پابەندبوونی وڵاتەكەی كردووەتەوە بۆ پاراستنی ئامادەیی سەربازی لە عێراق، بەبێ گوێدانە بڕیارەكانی ئەمەریكا و هاوكات رۆڵی ناوبژیوانی ناوچەیی بۆ پاریس دیاریكردووە. 

بوونی نزیكەی 800 سەربازی فەرەنسی لە عێراق بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەڕەشەی چاوەڕوانكراوی گەڕانەوەی داعش و بەهێزكردنی تواناكانی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆری بەغدادە.

لە مانگی ئایاری 2025، فەرماندەیی نوێنەرایەتی ناتۆ لە عێراق رادەستی فەرەنسا كرا، ئەمەش بڕگەیەكی گرنگ بوو كە قۆناغێكی نوێی هاوكاریی بەرگریی نێوان پاریس و بەغدادی هێنایەكایەوە.

رێككەوتنەكانی ئەم دواییە بۆ دابینكردنی هێلیكۆپتەری شەڕكەری پێشكەوتوو، بۆ هێزی ئاسمانیی عێراق و گرنگیدان بە مەشق و راوێژكاری سەربازیی بەشێكە لە ستراتیژی ئەمنیی پاریس لە بەغداد،  ئەمەش دوای سەردانێكی وەزیری بەرگریی عێراق بۆ فەرەنسا و گفتوگۆی لەگەڵ سیباستیان لۆ كۆرنۆ، وەزیری بەرگریی ئەو وڵاتە كە بووە هۆی واژۆكردنی رێككەوتنێك بۆ پتەوكردنی هاریكاری بەرگریی.

هەروەها فەرەنسا رێبازێكی دیپلۆماسی پەیڕەو دەكات بۆ ئەوەی عێراق لە ململانێی ناوچەیی دوور بخاتەوە. ژان نویل بارۆ، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا لە یەكەم سەردانی بۆ بەغداد، عێراقی بە سەرچاوەی سەقامگیری ناوبرد و جەختی لە پێویستی بێلایەنی عێراق لە قەیرانەكانی وەك شەڕی غەززە و چالاكییە ناسەقامگیركارانەكەی ئێران كردەوە. 

لەلایەكی دیكەوە، رەهەندە ئابوورییەكانی ئامادەبوونی فەرەنسا لە عێراق گرنگییەكی تایبەتی هەیە. گرێبەستێكی كۆمپانیای تۆتال بە بڕی 27 ملیار دۆلار لەگەڵ وەزارەتی نەوتی عێراق كە بریتییە لە پەرەپێدانی كێڵگەی نەوتی رەتاوی، دروستكردنی ناوەندی پرۆسێسكردنی غازو دروستكردنی وێستگەیەكی كارەبای خۆر بە توانای هەزار مێگاوات، ئاماژەیەكە بۆ بەشداری بەرچاوی فەرەنسا لە كەرتی وزە و ژێرخانی عێراق كە لە هەمان كاتدا ئاسایش و ئابووری بۆ پاریس گەرەنتی دەكات.

پاریس پێشتر لە ساڵی 2003 بە هۆی دژایەتیكردنی لەشكركێشی ئەمریكا و بەریتانیا بۆ سەر عێراق و پشتگیریكردنی سیستمی پەرلەمانی  لەو وڵاتە پێگەیەكی سیاسی تایبەتی بەدەستهێنابوو.

 بەشداریكردن لە چاودێریكردنی هەڵبژاردنەكان و هاوكاری دارایی نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ دەستەبەركردنی پرۆسەی دیموكراسی لە عێراق، بەشێكە لە هەوڵەكانی پاریس بۆ بەهێزكردنی سەقامگیری سیاسی لە عێراق، بەپێچەوانەی پلانەكانی بەغداد بۆ سنورداركردنی بوونی ئەمەریكا، پەیوەندی فەرەنسا لەگەڵ حكومەتی عێراق ئەرێنی بووە و پێشنیازەكانی ماكرۆن پێشوازی لێكراوە، بەڵام ئاستەنگەكان هەر ماون. 

سنوورداركردنی هێزەكانی فەرەنسا رێگری لە دڵنیایی تەواوی ئەمنی دەكات، كاریگەری ئێران لە رێگەی گرووپە هاوپەیمانەكانیەوە ئاڵنگارییەكی جددییە و پەیوەندییەكانی فەڕەنسا لەگەڵ هەسەدە لە رۆژئاوای كوردستان پەیوەندییەكانی پاریس و ئەنقەرەی هەستیار و ئاڵۆز كردووە، تەنانەت ئەگەر ئامادەبوونی سەربازی ئەمەریكاش كەم بكرێتەوە پێدەچێت رۆڵی پشتیوانی ئاسمانی و ئەمنی واشنتۆن بەردەوام دەبێت.

بۆ بەدەستهێنانی وێنەی رزگاركەرێكی خێرخواز كە ماكرۆن لە دوای گەشتەكانییەوە بۆ ناوچە قەیراناوییەكان بەدوایدا دەگەڕێت، فەرەنسا پێویستی بە تێكەڵكردنی وەبەرهێنانی ڕاستەقینە لەگەڵ پشتیوانی ئەمنی و بەشداریكردنی فرەلایەنە هەیە.

سەردانەكەی ماكرۆن بۆ موسڵ و دیدارەكەی لەگەڵ نادیە موراد خاوەنی خەڵاتی نۆبڵ، لایەنی سیمبولی ئەم رێبازەی بەهێزتر كردووە. سەركەوتنی پاریس لە عێراق ئێستا پەیوەستە بە پاراستنی هاوسەنگییەكی ناسك لە نێوان بەرگریی، ئابووری، رێزگرتن لە هەستیارییە ناوچەییەكان و پەیوەندی لەگەڵ ئەكتەرە جیاوازەكاندا، هاوسەنگییەك كە ئەگەر تێكبچێت، دەتوانێت وەبەرهێنانە بەرفراوانەكانی فەرەنسا و دەرفەتە جیۆپۆلیتیكییەكانی ناوچەكە بخاتە مەترسییەوە.