هونەرمەند و پێشمەرگەی دێرین ئیبراهیم قادریی كۆچی دواییی كرد

سبەی

هونەرمەند ئیبراهیم قادریی كە هونەرمەندێكی ناسراوی كوردە، دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ سێشەممە لە شاری مهابادی ڕۆژهەڵاتی كوردستان بەهۆی نەخۆشییەوە كۆچی دوایی كرد، بڕیارە سبەی چوارشەممە تەرمی ئیبراهیم قادری لە مهاباد بە خاكس بسپێردرێت.

لە دواین چاوپێكەوتنیدا ئیبراهیم قادریی دەڵێت "لەسەر وەسیەتی بابم كە گوێم لێدەبوو ڕێگری لەوە ناكات گۆرانی بڵێم دەستم بە گۆرانی وتن كرد". ئەو لەساڵی 1951 دەستی بە گۆرانی وتن كردووە.

هونەرمەندی دەنگخۆشی موكریان و شاری مەهاباد، (ئیبراهیم كەریم عەبدولڕەحمان عەبدولقادر)، نازناوی هونەری ‌ (ئیبراهیمی قادریی) یە و دایكی ناوی ( سەیزادە ئەمین سەیدقادر) ە ، لەگوندێكی هەڵكەوتەی نێوان دوو شاری ڕۆژهەڵاتی كوردستان ( مەهاباد و بۆكان) كە مێژوویەكی جوانیان هەیە لە بواری نەتەوەیی و هونەریی و زادەی گەورە هونەرمەندانی نەتەوەكەمانە، هونەرمەند ئیبراهیمی قادری لە گوندی ( عیسا كەند) لە 26-4-1934 لەخانەوادەیەكی جوتیاری خانەدان و هونەردۆست بەدنیا هاتووه و چاوی بەسرووشتی جوانی گوندەكەیان هەڵهێناوە‌.

لەبەرەی دوو دایك هونەرمەند شەش برا و دوو خوشكی هەیە، لە تەمەنی هەرزەكاریدا هونەرمەند لەسۆز و خۆشەویستی دایك و باوكی بێبەش دەبێت و دایكی پێشتر كۆچی دوایی كردووە، لە ساڵی 1951 باوكیشی كۆچی دوایی دەكات، ئیبراهیمی گەنج ڕووبەڕووی تاڵ و سوێرییەكان و شەونخوونی ژیان دەبێتەوە.

لەبەر ئەوەی لەگوندەكەیان قوتابخانە نەبووە، هونەرمەند لەوبەهرەیە بێ بەش دەبێت، بەڵام ماوەی دوو ساڵ خراوەتە (حوجرە) لەلای مەلا خوێندوویەتی.

ئیبراهیم قادری بەحەسرەتەوە باس لەو بەهرەیە دەكات كەلێی بێ بەش بووە "نەمتوانی وانە بخوێنم و له و نیعمەتە گەورەیە بێبەش بووم، بەڵام لەزەمانی پێشمەرگایەتیدا لەحیزبی دیموكرات فێری خوێندن و نووسین بووم، لە ژیانی هونەریمدا هەرچەندە نەخوێندەوار بووم، بەڵام هەموو كات حەزم بەقەڵەم و كاغەز دەكرد، پێم خۆشبوو كەلەگەڵ پیاوی گەورەی خوێندەوار و ئاشنا بەئەدەب تێكەڵاو بم و زۆر لە مەجلیسیاندا دانیشتووم و چێژم لێوەرگرتوون".

هونەرمەند ئیبراهیمی قادری باس له و ڕۆژگارە دەكات كە دەناسرێت و چۆن تێكەڵاو بە خەڵكی و ئەو دنیا جوان و شیرینەی گۆرانی وتن بووە "دەستم بەگۆرانی وتن كرد و لە ماوەیەكی كوورتدا ناوبانگم دەركرد و لەشار و دێهاتان لێیان دەگێڕامەوە و زۆرجاران نەیان دەهێشت بێمەوە ماڵێ و لەو داوەتە دەیانبردمە داوەتێكی دیكە، سەدان بووكم لە گەورە ماڵان سواركردووە و دامبەزاندووە، جودا لەگۆرانی بەزم و هەڵپەڕكێ، گۆرانی دیكەشم وتووە و هەروەها گۆرانی زۆر گۆرانیبێژانی مەزنیشم وتۆتەوە".

ڕاستە زۆربەی گۆرانییەكانی هونەرمەند، تێكستەكانی فۆلكلۆرن و هەڵقوڵاوی هەناوی كۆمەڵی كوردەوارین، بەڵام هەندێك گۆرانی كە خاوەندارییان بۆ خودی ئیبراهیم قادری دەگەڕێتەوە، هەریەكەیان پاشخانێكی خۆش و ناخۆشی هەیه و تەنانە لەسەر گۆرانیی وتن دووچاری كێشەش بووە، وەك گۆرانی "وەرە وەرە گێلگێلەداری" لە ساڵی ( 1957) لە گوندی ( لەگز ) ی بۆكان دەریانكردووە.

لە ساڵی 1963 ئیبراهیم قادری دێتە باشووری كوردستان و دواتر دەگەڕێتەوە بۆ سەردەشت.

ئەو هونەرمەندە خۆنەویست و دەنگبێژ و بەیت بێژ و شایی گێڕانە كە بەداخەوە بەلۆتی و شایەر ناودەبران ، هیچیان دەرچووی هیچ قوتابخانەیەكی هونەری نەبوون ، تەنیا دەرچووی ئەو قوتابخانە دەوڵەمەندە لێوڕیژەی كولتوور و فۆلكلۆری كوردی بوون، بەو ئامێرە ڕەسەن و سادانەوە ( دەهۆڵ و زوڕنا، باڵەبان، دووزەله و زەربێكەوە) حەوت شەو و حەوت ڕۆژ، بەبێ ماندوو بوون زەماوەند و داوەت و شاییان گێڕاوه و شادی و خەنده و جوڵە و بزەیان خسووەتە سیما و دڵی گوێگر و بیسەرانی ئەو ئاهەنگانەوە.

ئەو لەبەرامبەر ئەو قسانە خۆڕاگر بوو بەڵكو داوای لە كوڕەكانیشی دەكرد گۆرانی بڵێن، خۆی لەوبارەیەوە وتویەتی " تا ئێستا چەندین جار هەوڵم لەگەڵ كوڕەكانم داوە و پێم وتوون دەنگتان خۆشه و شتێكم بۆبڵێن، پێم دەڵێن بابە گۆرانی چی بڵێین، ئەوەنییە لە دەرەوە پێمان دەڵێن كوڕە لۆتی و چاوەش، بەداخەوە ئەو كاریگەریی لەسەر ڕۆحیەتیان داناوە و ڕێچكەی هونەرییان نەگرت من وەكو ئیبراهیمی قادری هەرچییەك بم ، كوڕی ئەم ئاو و خاكه و كوڕی میللەتەكەی خۆمم". 

دەنگ و هونەر و گۆرانییەكانی هونەرمەندی میللی ئیبراهیمی قادری، هەر بە تەنیا لەشار و شارۆچكه و گوندەكانی ڕۆژهەڵاتدا بڵاو نەبووەوە، لەبەر ئەوەی خاوەن دەنگێكی خۆش و هونەرێكی شادی بەخشی هەبووە و هونەرەكەی بێ خەوش بوو، لە باشووری كوردستان یشدا بڵاو بوەوه و هەوادرێكی زۆری لەدەوری هونەرەكەی خۆی كۆكردەوە.

 دیارترین لەگۆرانییەكانی كە لە باشووردا دەبیستراو جێی پەسەند و ڕەزامەندی گوێگران بوو، گۆرانی ( هەنار هەنار هەنارە، ئەی گوڵم ڕوو لە كوێ كەم، لێوت خوێنی گەشمە، شەهێن و شەهلا، هەی دكتۆر، شەمامه و خاڵخاڵ و ئەو كراسە گوڵ هەنارە و دەیانی دیكە).

هونەرمەند هەرچەندە ئاستی خوێندەواری كەم بووە، بەڵام دەیتوانی بنووسێت و بخوێنێتەوە، لەخەرمانی گۆرانییەكانیدا زۆر لەهۆنراوەكانی فۆلكلۆرن و لەفەوتان ڕزگاری كردوون و بەشێوازێكی نوێ و جوان وتونیەوە، بەبێ ئەوەی بیانشێوێنێ و لەڕەسەنایەتییەكەیان كەم بكاتەوە، جگە لەوەی سوودی زۆری لەهۆنراوەی شاعیران وەرگرتووه و ئاوازی لەسەر داناون و بەدەنگە خۆشەكەی خوێندوونی، شاعیرانی وەك ( هەژار، هێمن، هێدی، حاجی هاشمی نانەوازادەگان، وەفایی، مستەفا بەگی كوردی، شەریف، سوارەی ئیلخانیزادە و چەندینی تر)..

هونەرمەند جیا له و گۆرانییانەی لە داوەت و زەماوەنددا خوێندوونی، بەدەیان كاسێتی بەدەنگی خۆش لەگەڵ مۆسیقادا تۆماركردووە، ماوەی هەشت ساڵ بەشێوەیەكی فەرمی ئەندامی ئیدارەی فەرهەنگ و هونەری ڕادیۆی مەهاباد بووە، لەوماوەیەدا نزیكەی (40) گۆرانی تۆماركردووە.

لە ساڵی (1974) هونەرمەند لەلایەن بەڕێوەبەرانی ڕادیۆی كرماشانەوە خەڵاتی ڕێزلێنان لەبەرامبەر بەخشش و كارە هونەرییەكانی پێدەبەخشرێت.

هونەرمەند ئیبراهیمی قادری، خاوەنی كەسایەتییەكی بەرز و خۆشەویست لەنێو كۆمەڵ و شاری مەهاباد و تەواوی كوردستان و هەروەها هاوڕێ هونەرمەندەكانی، لە ماوەی ژیانی هونەریدا لەگەڵ زۆر لەهونەرمەندان پێكەوە گۆرانی وتووە و بەشداربووە لەداوەت و خۆشیی و شاییدا، لەوانە (حەسەن زیرەك، ڕەسوڵی نادری، سەید محەمەدی سەفایی، عەلی گڵێنانی، سەید عەلی سەردەشتی، قادر مامەندی و ئەحمەد شەنگە و ئیسماعیل سەردەشتی).

لە دوای ڕاپەڕینی باشوری كوردستان لە ساڵی (1991) و هاتنەدی بارودۆخێكی جیاواز لە پارچەكانی دیكەی كوردستان و كرانەوەی سنوور لەنێوان ڕۆژهەڵات و باشوور، هونەرمەند لە ساڵی (2003) بەیاوەری هونەرمەندی شمشاڵژەنی گەورە ( قالە مەڕە ) و لە ساڵی (2006) و دواین جار لە ساڵی (2014) هاتووەتە باشووری كوردستان و لە شاری سلێمانی و هەولێر، لەلایەن بەشێك لە كەناڵەكانەوە بانگهێشت كراوە و بەرنامەی هونەری له و كەناڵە ئاسمانی و لۆكاڵییەكان تۆماركردووە.

لە ساڵی (1951) ە وە تا چەند ساڵێك لەمەوبەر ئیبراهیمی قادری بەردەوام بوو لە گۆرانی وتن، ئەو پێنج كوڕ و كچێكی لەدوای خۆی جێهێشت و ڕۆژی 19/11/2024 لە مهاباد دوای چوار ساڵ لە نەخۆشیی كۆچی دوایی كرد.

بە وتەی یەکێک لە کەسە نزیکەکانی ئیبراهیمی قادریی بە ناوی “کەمال موحیبی” بۆ “سبەی” "ئیبراهیم قادریی چوار ساڵە تووشی نەخۆشیی زەهایمەر بووە و ڕۆژ بە ڕۆژیش دۆخی تەندروستی خراپتر بووە".