پێشتر ئێران هەڕەشەی كردبوو؛ باڵیۆزخانەی ئەمەریكا ئامادەكاری بۆ چۆڵكردن دەكات

سبەی

سەرچاوەیەكی ئەمنیی عێراق و سەرچاوەیەكی ئەمەریكی، ئەمڕۆ چوارشەممە بۆ ئاژانسی رۆیتەرز ئاشكرایانكردووە، باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە عێراق ئامادەكاری بۆ چۆڵكردنی بەرنامە بۆدارێژراو دەكات، ئەوەش بەهۆی زیادبوونی مەترسییە ئەمنییەكانەوە لە ناوچەكە.

پێشتر عەزیز ناسرزادە، وەزیری بەرگریی ئێران رایگەیاندبوو:"ئێران بنكە و بارەگا ئەمەریكیەكان لە ناوچەكە بە ئامانج دەگرێت، ئەگەر گفتوگۆ ئەتۆمییەكان شكست بهێنێت و ململانێكان لەگەڵ ئەمەریكا توند ببنەوە".

بەشێک لە میدیا عێراقییەکان دەڵێن “ئەمەریکا ستافی ناپێویستی باڵیۆزخانەکەی لە بەغداد دەگوازێتەوە و بۆ ئەو مەبەستەش فرۆکەی جەنگیی بە ئاسمانی بەغداد و ئەنباردا دەسوڕێتەوە”.

لەلایەكی دیكەوە، ماڵپەڕی "ئاكسیۆس" لە زاری بەرپرسێكی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكاوە بڵاویكردووەتەوە: بە پشتبەستن بە شیكارییەكانمان بۆ دۆخی ئەمنیی، بڕیارمانداوە ژمارەی كارمەندانمان لە باڵیۆزخانەكەمان لە بەغداد كەمبكەینەوە. 

ئەو بەرپرسە وتویەتی: پێنتاگۆن لەوپەڕی ئامادەباشیدایە بۆ پاڵپشتیكردنی هەرچەشنە ئەگەرێكی گواستنەوەی كارمەندانی ئەمەریكا لە باڵیۆزخانەكەی لە بەغداد.

"وەزارەتی دەرەوە ئامادەكاری دەكات بۆ چۆڵكردنی كارمەندانی ناپێویست لە باڵیۆزخانەكەی لە بەغداد". سەرچاوەكە وای وتووە.

یەڵام بەرپرسێکی ئەمەریکی بۆ کەناڵی  ئەلحەدەس"  دەڵێت " بڕیاری کشانەوەی کارمەندانی ئەمریکا لە باڵیۆزخانەکانی ناوچەکە لە پاشخانی دانوستانە ئەتۆمییەکان دێت".

پێشبینی دەكرێت بەمزووانە ئەنجومەنی ئاژانسی وزەی ئەتۆم كۆدەبێتەوە و دژ بە ئێران بڕیارێك بدات، ئەمەش هاوكاتە لەگەڵ زیادبوونی فشارەكانی وڵاتانی رۆژئاوا و ئەمەریكا لەسەر ئێران سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی.

دوو رۆژ لەمەوبەر، لە كۆنفرانسی رۆژنامەوانی هەفتانەیدا لە تاران، ئیسماعیل بەقائی، وتەبێژ بەناوی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند:"وڵاتەكەمان دەستەوەسان نابێت لەبەرامبەر پەرەسەندنێكی نێودەوڵەتی سەبارەت بەم پرسە، بێگومان وەڵامی هەر بەرەنگارییەك بە هاوكاریكردن نادرێتەوە".

ئەو بەرپرسەی ئێران وتیشی "كۆماری ئیسلامی ئێران زنجیرەیەك رێوشوێن و هەنگاوی گرتووەتەبەر، لایەنی بەرامبەریش تا ئاستێك توانای ئێمە لەوبارەیەوە دەزانێت".

بەقائی ئاماژەی بەوەشدا "ئێران بە هاوكارییەكانی بۆ ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم نیەتباشی خۆی نیشان داوە، بەڵام ئاژانسەكە كەوتووەتە ژێر فشاری وڵاتانی ئەوروپا و چەند دەوڵەتێكی دیكە".

ئەو بەرپرسەی ئێران زیاتر باس لەو راپۆرتە دەكات كە ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم ئامادەی كردووە و دەڵێت "راپۆرتەكە لەژێر فشاری سیاسیدا ئامادەكراوە و راپۆرتێكی گشتگیرە، ئەو وڵاتانە (مەبەست لە بەریتانیا و فەرەنسا و ئەڵمانیا و ئەمەریكا) یە و دواتر راپۆرتەكە لە سودی پرۆژەی خۆیان بەكاردەهێنن".

"پیتاندنی یۆرانیۆم بەشێكی جیانەبووەوەی پیشەسازی ئەتۆمیی ئێرانە، هیچ دەوڵەتێك مافی ئەوەی نییە بڕیار بەسەر ئێراندا بسەپێنێت لەوبارەیەوە". ئیسماعیل بەقائی وا دەڵێت.

ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆم: هیچ گرەنتییەك بۆ ئاشتیبوونی بەرنامەكەی ئێران نییە

رافائیل گروسی، بەرێوەبەری ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم رۆژی دووشەممە بانگەوازێكی ئاراستەی ئەمەریكا كرد و ئاگاداری كردەوە لەوەی "هیچ هەوڵێكی خۆی لە دانوستانی ئەتۆمیی لەگەڵ ئێران بە فیڕۆ نەدات، چونكە "ئاژانسەكە نەیتوانیوە دڵنیا بێتەوە لەوەی بەرنامە ئەتۆمییەكەی ئێران ئاشتیانەیە".

گروسی وتیشی "ئاژانسەكە تائێستاش روبەڕووی ئاستەنگی دەبێتەوە بۆ لێكۆڵینەوە لە سروشتی بەرنامە ئەتۆمیەكەی ئێران، گەردیلەی یۆرانیۆمی پیتێنراو لە سێ پێگەی رانەگەیەندراوی ئێران ئاشكرابووە كە ئەوانیش "وەرامین و مەریوان و تورقوزئابادن".

ئەو سێ ناوچەیەی بەڕێوەبەری ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم باسی دەكات، دوانیان لە باشوری تارانن و یەكێكیشیان كە مەریوانە دەكەوێتە رۆژهەڵاتی كوردستانەوە.

بەوتەی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم، "ئەو سێ ناوچەیەی ئاشكرابووە و چەند ناوچەیەكی دیكە كە ئاشكرانەبوون پەیوەندیدارن بە بەرنامەیەكی ئەتۆمیی نائاشكراو رێكخراو، پێویستە ئێران بەشێوەیەكی خێرا دەستپێشخەری بكات و وەڵامی بڕواپێكراو بداتەوە بۆ روونكردنەوەی سروشتی ئەو ماددانەی لەو ناوچانە بەكاریان دەهێنێت".

بەوتەی رافائیل گروسی "ئێران وەڵامی پێویست ناداتەوە سەبارەت بە پرسیارەكانی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم، جگە لەوەی هەوڵیداوە بەڵگەكان بسڕێتەوە لەو پێگانە تا ئاستەنگ بۆ كاری دەستەی نێودەوڵەتی دروست بكات، هەروەها بەشی دروستكردنی چەكیی ئەتۆمیی یۆرانیۆم دەپیتێنێت".

فشارەكانی رۆژئاوا

لێدوانی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆم و بەرپرسانی ئێران لەكاتێكدایە، كۆمەڵەی سێ وڵاتەكە "فەرەنسا و بەریتانیا و ئەڵمانیا" بە هاوبەشی لەگەڵ ئەمەریكا پرۆژە بڕیارێكیان پێشنیاز كردووە و ئاماژە بەوەدەكەن "ئێران پابەندییەكانی بەپێی رێككەوتنی گرەنتیكار سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی جێبەجێ نەكردووە".

بەوتەی دیپلۆماتكارێكی رۆژئاوایی، ئەو پرۆژە بڕیارە لە چەند رۆژی داهاتوودا پێشنیاز دەكرێت بۆ دەنگدان. ئەوەش لەكاتێكدایە ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا دەیەوێت لەگەڵ ئێران سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەكەی بگاتە رێككەوتن، بەڵام سەرەڕای چەند گەڕێكی دانوستان تائێستا لەسەر ئەو پرسە رێككەوتن نەكراوە.