"کێکی سەرۆک"؛ فیلمێکى عێراقى بەرەو خەڵاتی ئۆسکار

سبەی

فیلمێکى عێراقى لە ئێستاوە چاوى فیلمسازانى دەچێتەسەر بۆ بەدەستهێنانى خەڵاتى ئۆسکار لە ساڵى داهاتوودا، دواى ئەوەى خەڵاتێکى گەورەى لە فێستێڤاڵى کان بەدەستهێنا. فیلمەکە چیرۆکی کچێک دەگێڕێتەوە کە لە کاتی سزا ئابوورییەکانی سەپێندراو بەسەر عێراق لە ساڵانی نەوەدەکاندا، ئەرکی ئامادەکردنى کێکێکی بۆ یادی لەدایکبوونی سەدام حوسێنی پێدەسپێردرێت.

فیلمەکە "کێکی سەرۆک" لە دەرهێنانى دەرهێنەرى عێراقی حەسەن هادییە و بە کەڵک وەرگرتن لە هەژاری، ستەم، گەندەڵی و نادادپەروەری لە کۆمەڵگەی عێراقی دوای جەنگ لە ڕوانگەی منداڵێکی بێتاوانەوە وێنا دەکات و وەک یەکەم فیلمى عێراقى لەمێژوودا ئەمساڵ گەیشتە فێستیڤاڵى فیلمى کان و خەڵاتی کامێراى زێڕینى بەدەستهێنا.

 هادی کە ڕێگایەکی سەختی گرتەبەر بۆ خوێندن لە ئەمەریکا، ئەم پڕۆژەیەی بە پاڵپشتی دامەزراوەکانی وەک نیویۆرک و کەسایەتییەکانی وەک ئێریک ڕۆت هێنایە ئاراوە و بووە یەکەمین فیلمی عێراقی کە لە فێستیڤاڵی فیلمی کان نمایش بکرێت. بەرهەمێک کە ئێستا لەسەر ڕێڕەوی پاڵێوراوانی خەڵاتی ئۆسکارە.

حەسەن هادی دەرهێنەری عێراقی بە یەکەمین فیلمی درێژی بەناوی "کێکی سەرۆک"، نەک هەر پێگەی سینەمای عێراقی لە فیستیڤاڵی فیلمی کان دامەزراند، بەڵکو سەرنجی جیهانی بۆ مێژووی هاوچەرخی عێراق و قەیرانە لەبیرکراوەکان ڕاکێشا، ئەوەش بەپێی پێگەى (میدڵ ئێست ئاى).

فیلمەکە باس لە چیرۆکی کچێکی بچووک دەکات بە ناوی لامیا کە لە سەردەمی سزا توندەکانی سەر عێراقدا، ئەرکی دروستکردنی کێکێک بۆ ئاهەنگی لەدایکبوونی سەدام حوسێنی پێدەسپێردرێت. پێدەچێت ئەم ئەرکە بۆ خێزانێکی هەژار کە لەگەڵ گوزەرانى سەختدا دەجەنگێت، مەحاڵ بێت. بەڵام لامیا بە یاوەری سەعیدی هاوڕێی دەست دەکات بە گەشتێک کە وردە وردە دۆخی کۆمەڵایەتی و ئابووری و سیاسی عێراق لە ژێر دەسەڵاتی دیکتاتۆری بەعسدا ئاشکرا دەکات.

هادی لەم فیلمەدا، بە تێڕوانینێکی بێلایەنانە، کۆمەڵگایەک پیشان دەدات کە لەژێر بارگرانیی گەمارۆ و فشارە سیاسی و ئابوورییەکاندا، یەکگرتوویی خۆی لەدەستداوە. لە ڕوانگەی منداڵەوە توندوتیژی و گەندەڵی و نادادپەروەری وێنا دەکات، بەڵام لە هەمان کاتدا جەخت لەسەر توانای مرۆڤ دەکاتەوە بۆ پاراستنی ڕاستگۆیی و میهرەبانی لە ناو تاریکیدا.

هەروەها لە بەشێکی فیلمەکەدا هادی ئاماژە بە یەکێک لە گەورەترین تاوانە ژینگەییەکانی مێژووی عێراق دەکات: پڕکردنەوەى زۆنگاوەکانى باشوور لەلایەن ڕژێمی سەدامەوە وەک سزایەک بۆ ڕاپەڕینەکەی ساڵی 1991. ئەم بەشەی فیلمەکە پڕە لە یادگاری و برینی قووڵ، بەتایبەتی بۆ بینەرانی عێراق.

چیرۆکی ئەم فیلمە، وەک خودی کارەکە، ڕێبازێکی هەوراز و نشێوی هەیە. هادی لە بەغدا گەورە بووە، سەرەتا لە زانکۆی ئەمەریکی لە بەیروت بەشى بازرگانی خوێندووە، بەڵام خولیای بۆ سینەما وای لێکردووە کارێکی پارێزراو بەجێبهێڵێت و هەوڵی خوێندنی فیلمسازی لە ئەمەریکا بدات. سەرەڕای ئەوەی وەرگیرا و سکۆلەرشیپێکی تەواو پێشکەش بە قوتابخانەی بەناوبانگی تیش بۆ هونەر لە زانکۆی نیویۆرک کرا، بەڵام بەهۆی ڕەگەزنامەکەیەوە سێ جار داواکاری ڤیزەی خوێندکاری ڕەتکرایەوە. دواجار دوای چوار ساڵ و لەگەڵ هەڵگرتنی قەدەغەکردنی گەشتکردن لەسەر هاووڵاتیانی عێراقی بەشێوەیەکی کاتی لەلایەن ئیدارەی ترەمپەوە، توانی گەشت بۆ ئەمەریکا بکات و دەست بە خوێندن بکات.

ئەزموونە تایبەتەکانى هادی لە کاتی گەمارۆکان و بوونی لە سیستەمێکی سیاسی داخراو و دواتر کۆچکردنی بۆ ئەمەریکا هەمووی لە چینە بنچینەییەکانی فیلمەکەدا ڕەنگ دەداتەوە. ئەو پێی وایە ئەو سزایانە کاریگەری وێرانکەرتری هەبووە لە لەشکرکێشی سەربازی ئەمەریکا و بووە هۆی داڕمانی وپەروەردە و پێکهاتە کۆمەڵایەتییەکان.

فیلمەکە بە پاڵپشتی نووسەری بەناوبانگی ئەمەریکی ئێریک ڕۆت، سیناریۆنووسی فیلمی فۆڕێست گامپ و دون دروستکراوە. ئەمە یەکەم فیلمی عەرەبییە کە ڕۆت پاڵپشتی کردبێت و ئێستا لەسەر ڕێگایە بۆ ئەوەی پاڵێوراو بێت بۆ خەڵاتی ئۆسکاری ساڵی داهاتوو.

هادی جەخت لەوە دەکاتەوە کە دروستکردنی فیلمێکی لەو شێوەیە لە هیچ وڵاتێکی عەرەبیدا نەدەکرا، چونکە هەر ڕەخنەیەک لە سیستەمی سیاسی بە خێرایی بەرەوڕووی سەرکوت دەبێتەوە. بەڵام لە ئەمەریکادا- تەنانەت لە سەردەمی ترەمپیشدا- فەزای ئازاد بۆ دروستکردنی هونەری هەبوو. ئەم ئەزموونە دژبەیەک کاریگەرییەکی زۆری لەسەر تێڕوانینی هونەری و سیاسی ئەو هەبووە.

کێکی سەرۆک تەنها کارێکی بەردەوام نییە لە مێژووی سینەمای عێراقدا، بەڵکو گێڕانەوەیەکی گشتگیرە لە بەرخۆدان و یادەوەری و گەڕان بەدوای حەقیقەتدا لە دڵی تاریکیدا. فیلمێک کە بە دەنگێکی نوێ باس لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات و هەوڵی بنیاتنانەوەی شوناسێکی شێواو دەدات.