ئێران بە فەرمی چوار سفری سەر دراوەکەی لابرد

سبەی

ئەنجومەنی وەزیرانی ئێران بە فەرمی چوار سفری سەر دراوەکەی لابرد و لە ئەمڕۆ بە دواوە قڕان و تومان دەبنە دراوی نیشتیمانی ئەو وڵاتە.

فاتیمە موهاجرانی، وتەبێژی حکومەتی ئیران رایگەیاند: لە کۆبونەوەی ئێوارەی ئەمڕۆ یەکشەممە (10ـی ئابی 2025) ئەنجومەنی حکومەت بە زۆینەی دەنگ پڕۆژە یاسای لابردنی چوار سفری سەر دراوی نیشتیمانی پەسەند کرد.

موهاجرانی رایگەیاند: بەم شێوەیە تۆمان و قران دەبنە دراوی نیشتمانی، بێگومان پڕۆسەی گۆڕینی دراوی نیشتمانی کات دەخایەنێت و بۆ ماوەیەک دوو دراو بەکاردەهێنرێن.

لیژنەیەکی پەرلەمان پڕۆژەکەی پەسەند کردووە

رۆژی (4ـی ئابی 2025) لیژنەی ئابووریی پەرلەمانی ئێران بە کۆی دەنگ پڕۆژەیاسای لابردنی چوار سفری لەسەر دراوی نیشتمانیی وڵاتەکەی پەسەند کرد و بڕیارەکە دواتر لە پەرلەمان دەخرێتە دەنگدانەوە بۆ بڕیاردانى کۆتایی لەسەرى.

 بەپێی بڕیارە نوێیەکە، یەکەی دراوی نیشتمانیی ئێران بە پاراستنی ناوی "ڕیاڵ" و بە لابردنی چوار سفر، سەرلەنوێ پێناسە دەکرێتەوە و هەر ریاڵێکی نوێ بەرانبەر بە 10 هەزار ریاڵی ئێستا دەبێت.

لەکاتێکدا لایەنگرانی ئەم بڕیارە، وەک هەنگاوێک لە پێناو چاکسازی لە پێکهاتەی دراو و ئاسانکاریی مامەڵەکاندا دەیبینن، ڕەخنەگران هۆشداری دەدەن لەوەی بەبێ کۆنترۆڵکردنی هەڵاوسان و چاکسازیی ریشەیی، ئەم بڕیارە تەنیا وەک ئازارشکێنێکی کاتی بۆ کێشە ئابوورییەکانی وڵات دەبێت.

ئەم هەنگاوەی ئێران لە کاتێکدایە کە هەڵاوسانێکی لە رادەبەدەر لەم ساڵانەدا وڵاتەکەی گرتووەتەوە و بەهای دراوی نیشتمانی ئێران لە ماوەی چوار ساڵی رابردوو50% دابەزیوە. 

لای خۆیەوە سندووقی دراوی نێودەوڵەتی مەزەندە دەکات کە رێژەی هەڵاوسانی ئێران لە ساڵی 2024  نیمەی 31.7% بووبێت و پێشبینی دەکات کە ئەم رێژەیە تا کۆتایی ساڵی 2025 بگاتە 43.3%.

بڕیاری لابردنی چوار سفر لە نێوان لایەنگران و دژبەرانیدا

لەم جۆرە هەلومەرجەدا لابردنی سفر لە دراوە نیشتمانییەکان هەنگاوێکی مشتومڕاوییە، لە کاتێکدا لایەنگرانی بڕیارەکە کۆمەڵێک هۆکاری ئابووری بۆ ئەو هەنگاوە دەهێننەوە، رەخنەگران هۆشداری دەدەن کە بڕیارەکە ناتوانێت کاریگەری رژدی هەبێت لە چارەسەرکردنی قەیرانە ئابوورییەکان لە ئێران.

ئیمان زەنگەنە، شارەزای ئابووری، هەنگاوی لابردنی چوار سفر لە دراوی نیشتمانی بە "تەنها فەرمی و ڕواڵەتی" و "ئاسانکاری بۆ کارەکانی ژمێریاری" وەسف کرد.

بەڵام لایەنگرانی ئەم پلانە هۆکاری جۆراوجۆریان بۆ پێویستی جێبەجێکردنی ئەم "نەشتەرگەرییە دراوییە" هێناوەتەوە، لەوانە "گەڕاندنەوەی متمانەی گشتی بە دراوی نیشتمانی"، "کەمکردنەوەی قەبارەی ئاماری مامەڵە دارایی و ژمێریارییەکان" و "کەمکردنەوەی تێچووی چاپکردن و پاراستنی دراوەکان".

ئەوان پێیانوایە ئەم کەمکردنەوەیە یارمەتیدەر دەبێت بۆ "باشترکردنی وێنەی نێودەوڵەتی دراوی نیشتمانی" و "گونجاندن لەگەڵ پراکتیکی باو لە کۆمەڵگادا".

ئەزموونی وڵاتانی تر

رێوشوێنی لابردنی سفر لە دراوی نیشتمانی لە زۆرێک لە وڵاتانی دیکەی جیهان گیراوەتەبەر و ئەنجامێکی جیاوازی لێکەوتووەتەوە، لێکۆڵینەوەکان دەریدەخەن کە لە ماوەی سەدەی رابردوودا زیاتر لە 50 وڵات لانیکەم یەکجار سفرەکانی دراوەکەیان کەمکردووەتەوە.

محەمەد رەزا فەرزین، پارێزگاری بانکی ناوەندی ئێران بە ئاماژە بە ئەزموونەکانی تورکیا و روسیا دەڵیت: ئەو بریارە لەو وڵاتانە توانیوییەتی کاریگەری بەرچاوی لەسەر چاکسازی ئابوری هەبێت و پێویستە لە ئێرانیش بەکەڵک وەرگرتن لە ئەزموونی ئەو وڵاتانە ئەم بابەتە تاقی بکرێتەوە".

لەبەرامبەردا ڕەخنەگران دەڵێن: بە لەبەرچاوگرتنی ئەزمونە جیهانییەکان لە تورکیا و روسیا تا ئەرجەنتین و ڤەنزوێلا، بەبێ گەیشتن بە پێشمەرجەکان وەک سنووردارکردنی هەڵاوسان و رێگریی کردن لە گەشەی بێ کۆنتڕۆڵی نەختینەیی، دیسپلینی دارایی حکومەت و نەهێشتنی کورتهێنانی بودجە، بەهێزکردنی سەربەخۆیی بانکی ناوەندی و باشترکردنی حوکمڕانییەکەی، دواجاریش سەقامگیری سیاسی و کۆدەنگی کۆمەڵایەتی لەسەر سیاسەتە ئابوورییەکان، لابردنی سفرەکان لە باشترین حاڵەتدا کاریگەری دەروونی کورتخایەنی هەبێت، بەڵام لە درێژخایەندا دەتوانێت قەیرانەکە قووڵتر بکاتەوە.