"گەورەترین دیارى ترەمپ بۆ گروپەکان"؛ ناکۆکییەکانى عێراق و ئەمەریکا روو لە زیادبوونە و ئێرانیش هاتەسەر هێڵ

سبەى

ناکۆکییەکانى عێراق و ئەمەریکا لەبارەى پەیوەندییەکانى لەگەڵ ئێران روو لە زیادبوونە و ئێرانیش هاتەسەرهێڵ، پەیمانگایەکى ئەمەریکیش پێشنیاز دەکات واشنتن خۆی لە هەڵگیرسانی شەڕ لەگەڵ عێراق بەدوور بگرێت، بەو پێیەى دەبێتە گەورەترین دیارى ترەمپ بۆ ئەو گروپانەى کە رەتیاندەکاتەوە.

تامى بروس وتەبێژى وەزارەتى دەرەوەى ئەمەریکا لە کۆنفرانسێکى رۆژنامەنوسییدا جەختیکردەوە، پشتیوانى هیچ رێککەوتن و پڕۆژەیاسایەک ناکەن کە عێراق بکاتە بریکارى ئێران و ناکۆک بێت لەگەڵ ئامانجەکانى ئەمەریکا و پتەوکردنى دامەزراوە ئەمنى و سەربازییەکانى عێراق.

قسەکانى بروس ئاماژەیە بۆ واژۆکردنى رێککەوتنى نوێی ئەمنى نێوان بەغداد و تاران و پڕۆژەیاساى حەشدى شەعبى کە ئەمەریکا عیراقى لە مەترسی تێپەڕاندنى ئاگادارکردووەتەوە.

باڵیۆزخانەى عێراق لە واشنتن لە بەیاننامەیەکدا وەڵامى تامى بروسى دایەوە و جەختیکردەوە، عێراق خاوەنى سەروەرى تەواوە، مافى خۆیەتى رێککەوتن و یاداشتى لێکتێگەیشتن لەگەڵ وڵاتان واژۆ بکات بەپێی دەستور و یاسا نیشتمانییەکان.

لاى خۆیەوە، باڵیۆزخانەى ئێران لەبەغداد لە بەیاننامەیەکدا ئیدانەى دەستوەردانى ئەمەریکاى کرد لە پەیوەندییەکانى لەگەڵ عێراق و جەختیکردەوە، لێدوانەکانى تامى بروس جێگەى قبوڵکردن نییە.

بژاردەى سەربازى

ناکۆکییەکانى بەغداد و واشنتن ماوەى چەند هەفتەیەکە روویان لە زیادبوون کردووە، لەگەڵ چڕکردنەوەى هەوڵەکان بۆ تێپەڕاندنى یاساى حەشدى شەعبى، بەو پێیەى واشنتۆن پەیوەندییەکی ڕاستەوخۆ لە نێوان ئەم یاسایە و بەهێزکردنی هەژموونى ئێران لە عێراقدا دەبینێت و پێی وایە ئەم یاسایە دەبێتە هۆی پتەوکردنی گروپە چەکدارەکان و زیاتر کردنی دەسەڵاتیان.

لەگەڵ زیادبوونى ناکۆکییەکان، پەیمانگاى مونتەداى رۆژهەڵاتى ناوەڕاستى ئەمەریکى لە راپۆرتێکدا پێشنیاز دەکات ئەمریکا خۆی لە هەڵگیرسانی شەڕ لەگەڵ عێراق بەدوور بگرێت ستیڤ ویتکۆف، نێردەی تایبەتی ترەمپ ڕەوانەی بەغداد بکات، جەختیشدەکاتەوە واشنتۆن دەبێت لە چاویلکەی ساڵی ٢٠٢٥ سەیرى عێراق بکات، نەک ساڵی ٢٠٠٣.

ئاماژەى بەوەشکردوە، تەنها لە دوو ساڵی ڕابردوودا بەغداد گۆڕانکارییەکی زۆرى بەسەردا هاتووە، باڵیۆزخانەی ئەمریکا کە سەردەمانێک رەمزێکى دیارى کەناری ڕووباری دیجلە بوو، ئێستا بە بەراورد لەگەڵ باڵەخانە بەرزەکانی نیشتەجێبوون "کەم بایەخ" دەردەکەوێت. 

بەپێى راپۆرتەکە، ڕێژەیەکی زۆر لە دانیشتوانی عێراق تەنانەت لەدایک نەبوون کاتێک شەڕى ساڵی 2003 دەستیپێکرد و ئەم گۆڕانکارییە وزەی نوێی خستووەتە ناو عێراقەوە.

ئەوەش خراوەتەڕوو، عێراق شایەتی گۆڕانی نەوەیە لە سیاسەتەکەیدا، بەو پێیەی زۆرێک لە سەرۆک وەزیرانی دوای جەنگ، وەک ئەیاد عەلاوی، نوری مالیکی، حەیدەر عەبادی و عادل عەبدولمەهدی، باری تەندروستییان خراپە، لەگەڵ سەرکردەکانى دیکەى وەک هادی عامری و مەسعود بارزانی. لەکاتێکدا سیاسەتمەدارە گەنجەکانی وەک موقتەدا سەدر و قەیس خەزعەلی ئێستا هەوڵی دووبارە پێناسەکردنەوەى خۆیان دەدەن.

راپۆرتەکە تیشکى خستووەتە سەر بەشدارینەکردنى گروپە چەکدارەکان لە شەڕى ئەم دواییەى ئێران و ئیسرائیل و دەڵێت، زۆرێک لە سەرکردە شیعەکانی عێراق نامەیان بۆ عەلی خامنەیی رابەری باڵای ئێران نووسیوە بۆ ناڕەزایەتیان دەربڕیوە بەرامبەر هەوڵەکانی سوپای پاسداران بۆ هاندانی هەندێک گروپ بۆ هەڵگرتنی چەک.

بەغدادی 2025

هەر بەپێی راپۆرتەکە، لەگەڵ گەشەسەندنی چالاکییە بازرگانییەکان بەغدادی 2025 لە دوبەی 1995 دەچێت، سیاسەتمەدارانی عێراق هەست دەکەن وڵات لە رێڕەوێکى باشدایە و نایانەوێت بەهۆی شەڕەوە لە ڕێڕەوی خۆی دەربچێت.

لە کاتێکدا لە راپۆرتەکەدا ئاماژە بەوە کراوە کە ترەمپ پێی باشە ئەمریکا لە شەڕەکاندا “نەخنکێنێت” و بەدواداچوونی بازرگانی بکات نەک ستراتیژی دیپلۆماسی یان سەربازی بۆ پێشخستنی بەرژەوەندییەکانی ئەمەریکا، بەڵام هەڵبژاردنی نوێنەرەکانی لەناویاندا ستیڤ ویتکۆف بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەپێچەوانەى ئەو سیاسەتە ناوبردووە.

باس لەوەشکراوە، ویتکۆف هێشتا سەردانی بەغدادی نەکردووە، ئەوەشى بە پەراوێزخستن ناوبردووە، بەتایبەتی کە زۆرێک لە دەوروبەری ترەمپ و ئەوانی دیکە لە چاویلکەی ساڵی 2003ەوە سەیری عێراق دەکەن نەک ساڵی 2025.

راپۆرتەکە ئەوەشی خستۆتەڕوو، "ترەمپ لەجیاتی ئەوەی عێراق وەک ڕەمزی شەڕێکی بێکۆتا سەیر بکات، پێویستە ویتکۆف بنێرێت بۆ بینینی عێراقێکی نوێ کە تیایدا میسری و ئیماراتی و تورک و چینییەکان تێیدا دەوڵەمەند دەبن، بەڵام ئەمەریکییەکان بە شێوەیەکی ناڕوون ئامادە نین تییدا.

راپۆرتەکە بەو ئەنجامە گەیشتووە وەبەرهێنان لە ئابووریی گەشەسەندووی عێراقدا دەتوانێت کاریگەر بێت لە دوورخستنەوەی عێراق لە هەژموونى ئێران و گەورەترین دیاری کە ترەمپ دەتوانێت پێشکەشی گروپە پەراوێزخراوەکانى لە عێراق بکات لەکاتێکدا عێراق بەرەو هەڵبژاردن دەچێت، پەنابردنە بۆ کردەوەی سەربازی.