گەورەترین سییەکانی جیهان وشک دەبن

سبەی

بەپێی توێژینەوەیەکی نوێ دارستانە باراناوییەکانی ئەمازۆن، کە بە سییەکانی جیهان ناسراون و فراوانترین ناوچەی جۆراوجۆری زیندەیین لەسەر گۆی زەوی، بەرەو وشکبوونێکی نەگەڕاوە دەڕۆن.

توێژەران هۆشداری دەدەن لەوەی ئەگەری ئەوە هەیە ئەمازۆن بە خێرایی نزیک بێتەوە لە خاڵێکی وەرچەرخانی کارەساتبار کە لە ماوەی سەدەیەکدا دارستانە باراناوییە سەوزەکان بکاتە بیابانێکی وشکتری ساڤانا.

ئەم گۆڕانکارییە گەورەیە لەوانەیە بەهۆی تێکەڵەیەک لە گۆڕانی کەشوهەوا و داربڕینەوە دروست بووبێت.

ئەمازۆن، بە ڕووبەری 6 ملیۆن مەتر چوارگۆشە، گەورەترین دارستانی باراناوی گەرمەسێرە لە جیهاندا. 

لە هەمان کاتدا 10%ـی جۆرەکانی ڕووەک و ئاژەڵ لە جیهان لە خۆ دەگرێت.

 بەپێی سندووقی جیهانی بۆ پاراستنی سروشت، ئەمازۆن لە 99 ملیار تۆن بۆ 154 ملیار تۆن کاربۆن لەخۆ دەگرێت و ساڵانە بە تێکڕایی 180 سانتیمەتر باران لەوێ دەبارێت. 

بۆیە پێکهاتەیەکی گرنگی سووڕی ئاو و کاربۆنی جیهانییە کە کەشوهەوا ڕێکدەخات.

وشکەساڵی و ئاگرکەوتنەوە لە دارستانەکاندا بووەتە هۆکار

گۆڕانی کەشوهەوا، وشکەساڵی و ئاگرکەوتنەوە و داربڕین کاریگەری زۆر خراپی کردووەتە سەر دارستانە باراناوییەکانی ئەمازۆن.

بەپێی پێداچوونەوەی جیهانی دارستانەکانی پەیمانگای سەرچاوەکانی جیهان خەمڵێنراوە کە ئەمازۆنی بەڕازیل تەنها لە ساڵی 2024دا، 28 هەزار مەتر چوارگۆشە لە دارستانەکانی لەدەست داوە.

بەپێی توێژینەوەیەک کە لە گۆڤاری نامەکانی توێژینەوەی جیۆفیزیکدا بڵاوکراوەتەوە، زانایان داهاتووی نادیاری ئەمازۆنیان دووبارە تاوتوێ کردووە. 

ژمارەیەک لە زانایان پێیان وایە کە ئەم گۆڕانکارییانە ئەمازۆن بەرەو سنوورێکی مەترسیدار دەبەن کە دارستانە باراناوییە سەوزەکانی دەکاتە بیابانێکی وشک.