دۆزینەوەى خاڵی لاواز؛ چۆن لە قوڵایی زەویدا ئیسرائیل شوێنپێی سەرکردەکانى ئێرانى هەڵگرت؟

سبەی

هەرچەندە کۆبوونەوەکە زۆر نهێنی بوو، هیچ کام لەسەرکردە باڵاکانى ئێران مۆبایلی زیرەکیان لەگەڵ خۆیان نەبردبووە ژورەوە، تەنها ژمارەیەکی کەم لە بەرپرسانی باڵا و سەربازی شوێن و کاتی کۆبوونەوەکەیان دەزانی، بەڵام فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل لە کات و شوێنی گونجاودا توانیان کۆبوونەوەکە بە ئامانج بگرن. لە راپۆرتێکی رۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمەریکیدا، چۆنێتی شوێنپێ هەڵگرتنی سەرکردەکانی ئێران لەلایەن ئیسرائیلەوە بخوێنەرەوە.

رۆژی 16ـی حوزەیرانی 2025، چوارەم رۆژی شەڕی 12 رۆژەی ئێران ئیسرائیل، بەرپرسانی ئاسایشی نیشتمانی ئێران بۆ کۆبوونەوەکەیەکی بەپەلە لە شوێنێک کۆبوونەوە لە قوڵایی 30 مەتر لە دامێنی چیایەک لە تاران بۆ پاراستنیان لە هێرشی ئاسمانی ئیسرائیل. 

ئەو بەپرسانەی لە کۆبوونەوەکەدا بەشداربوون پێکهاتبوون لە مەسعود پزشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران، سەرۆک دەزگای دادوەری، سەرۆکی هەواڵگریی (ئیتڵاعات) و ژمارەیەک فەرماندەی باڵای سوپا.

بەرپرسەکان بە ئۆتۆمبێلی جیا گەیشتوونەتە شوێنی کۆبوونەوەکە، هەروەها هیچ کام لە بەرپرسەکان مۆبایلی تایبەتی خۆیان نەبردووە لەگەڵ خۆیان، زانیویانە دەزگای هەواڵگریی ئیسرائیل لە مۆبایلەکانیانەوەن شوێنپێیان هەڵدەگرێت، ئەوەش بەپێی راپۆرتێكی رۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمەریکی کە باس لە چۆنێتی شوێنپێهەڵگرتنی سەرکردەکانی ئێران دەکات لەلایەن دەزگا هەواڵگرییەکانی ئیسرائیلەوە.

سەرەڕای هەموو خۆپارێزییە پێشوەختەکان، دوای دەستپێکردنی کۆبوونەوەکە فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل لە رێگەی شەش بۆمبەوە شوێنی کۆبوونەوەکەیان بە ئامانج گرت. بەشێوەیەکی سەرسوڕهێنەر هەموو بەرپرسەکانی بەشدار لە کۆبوونەوەکە رزگاریان بوو.

دوای رووداوەکە دەزگا هەواڵگرییەکانی ئێران دەستیان بە لێکۆڵینەوەی چڕکرد لەسەر چۆنێتی شوێنپێهەڵگرتنی کۆبوونەوەکە و بەرپرسەکان. ئێرانییەکان بۆیان دەرکەوت، ئیسرائیل لە رێگەی هاککردنی مۆبایلی پاسەوانە تایبەتەکانی بەرپرسە باڵاکانەوە توانیویەتی شوێنپێی بەرپرسەکان هەڵبگرێت و شوێن و کاتی کۆبوونەوەکە بزانێت.

هاککردن و بە ئامانجگرتنی مۆبایلی زیرەکی پاسەوانە تایبەتەکانی بەرپرسەکان باڵاکان بێپێشێنە بوو، دەزگا هەواڵگرییەکانی ئێران هەرگیز پێشبینی ئەوەیان نەکردبوو ئیسرائیل مۆبایلە زیرەکەکانی پاسەوانە تایبەتەکانی بەپرسانی پلە باڵای ئێران بە ئامانج بگرێت و لەو رێگەیەوە شوێنپێی بەرپرسەکان هەڵبگرێت.

وەک لە راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمزدا هاتووە، بە پشتبەستن بە وتەی بەرپرسانی باڵای ئیسرائیل و ئێران، پاسەوانە ئێرانییەکان بێئاگایانە بۆ ماوەی چەندین ساڵ مۆبایلییان بەکارهێناوە و لە تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان بابەتیان بڵاوکردووەتەوە، لەو رێگەیەوە دەزگای هەواڵگریی ئیسرائیل پاسەوانە تایبەتەکانی دەستنیشانکردووە و بەرپرسانی باڵای سەربازی و زانا ئەتۆمییەکانی بە ئامانج گرتووە.

یارییە سیخوڕییەکانی نێوان ئیسرائیل و ئێران چەند دەیەیەکە بەردەوامە، سەرکەوتنی هەواڵگریی ئیسرائیل لە شەڕی 12 رۆژەدا لە کوشتنی ژمارەیەکی زۆر بەرپرسی پلە باڵای سەربازی و زانای ئەتۆمی دەرخەری سەرکەوتنی هەواڵگریی ئیسرائیلە بەسەر ئێراندا.

پلانی کوشتنی زانا ئەتۆمییەکان

بەپێی راپۆرتەکەی نیویۆرک تایمز، ئیسرائیل لە کۆتایی 2022ـەوەوە بەدوای زانا ئەتۆمییەکانەوەیە، ویستوویەتی لە تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوو بیانکوژێت، بەڵام بۆ دوورکەوتنەوە لە پێکدادانی دیپلۆماسی لەگەڵ ئیدارەی جۆ بایدن، سەرۆکی پێشووی ئەمەریکا پلانەکەیان جێبەجێنەکردووە.

لە کۆتایی ساڵی رابردووەوە تا حوزەیرانی ئەمساڵ، ئیسرائیل تیمێکی دروست کردووە بەناوی "تیمی دەستوپێ بڕین"، تیمەکە ئەرکیان لێکۆڵینەوە بووە لە تۆماری هەموو زانا ئەتۆمییەکانی ئێران، هەروەها ئەرکی تیمەکە بڕیاردان بووە لە سەر ئەوەی کام زانایە بکوژرێت. 

تیمەکە لیستێکی 400 ناویان دروست کردووە بۆ کوشتنیان، دواتر بۆ 100 ناو کورتکراوەتە، لە کۆتاییدا، ئێران رایگەیاند ئیسرائیل تەنها سەرنجی لەسەر 13 زانا بووە و لە ماوەی شەڕی 12 رۆژەدا هەموویانی کوشتووە.

جگە لە زانا ئەتۆمییەکان، لە ماوەی شەڕی 12 رۆژەدا، ئیسرائیل ئۆپەراسیۆنێکی بە ناوی "ئۆپەراسیۆنی ئاهەنگی سوور" ناوەکەی لە ئەڵقەیەک لە زنجیرەی "یاری تەختە پاشاییەکان" وەرگیراوە بۆ کوشتنی هەموو بەرپرسە باڵا سەربازییەکان لە یەک کاتدا.

لە کۆتاییدا، بەپێی وتەی بەرپرسە باڵاکانی ئیسرائیل، پلانەکە وابووە، لە هەردوو ئۆپەراسیۆنەکەدا، 20 بۆ 25 بەرپرسی باڵای سەربازی و زانای ئەتۆمی لە یەک کاتدا بە ئامانج بگرێت و بیانکوژێت. هۆکاری ئەوەی هەموویان لە یەک کاتدا بکوژێت، بۆ ئەوە بووە ئەگەر بە یەک جار هەموویان نەکوژرێن، دواتر کوشتنیان ئاسان نابێت، چونکە ئاگادار و وریا دەبن.