پلانی "گەمارۆدانی هەسەدە لە سێ قۆڵ"ەوە؛ ئایا پەیامەکەی ئۆجەلان و هاوکارییە سەربازییە نوێیەکانی ئەمەریکا هاوکێشەکە دەگۆڕن؟

سبەی

لە کاتێکدا تورکیا و ئیدارەی نوێی سوریا، هانی عەشیرەتە عەرەبەکانی دێرەزوور دەدەن لە دژی هەسەدە ڕابپەڕن، هاوکات پلانیان بۆ ئەوە داناوە هێزەکانی سەر بە سوریا لە باشوری و ڕۆژئاوا و هێزەکانی سەر بە تورکیاش لە باکورەوە هێرش بکەنە سەر ناوچەکانی ئیدارەی خۆسەر. 

ئەنقەرە و دیمەشق لەسەر پلانێکی "هایبرید" بۆ شەکەتکردنی هەسەدە لە ڕێگەی جوڵاندنی کارتی عەشایەر، کردنەوەی بەرەی باشور و هێرشی کۆتایی لە باکورەوە ڕێککەوتوون، بەڵام واشنتۆن بە بڕیارێکی نوێی هاوکاریی سەربازی و عەبدوڵڵا ئۆجەلانیش بە پەیامێکی تایبەت بۆ هۆزە عەرەبەکان، وەڵامێکی ستراتیژی ئەو پلانەیان دایەوە. ئایا ئەم دوو گۆڕانکارییە، پلانی گەمارۆدانی هەسەدە پووچەڵ دەکەنەوە؟

گۆڕانی هاوکێشە سیاسییەکان لە سوریا و دروستبوونی ئیدارەیەکی نوێ لە دیمەشق، بووەتە هۆی نزیکبوونەوەیەکی ستراتیژی لە نێوان ئەنقەرە و دیمەشق لەسەر بنەمای "بەرژەوەندیی هاوبەش". 

شرۆڤەکارانی سیاسی و ئەمنی پێیان وایە کە ئامانجی سەرەکیی ئەم هاوپەیمانێتییە نوێیە، کۆتاییهێنانە بە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەری باکور و ڕۆژهەڵاتی سووریا و لاوازکردنی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە). 

بەپێی زانیاری و شیکارییەکان، پلانێکی نوێی "شەڕی هایبرید" (Hybrid Warfare) لە ئارادایە کە لە سێ قۆڵی سەرەکی پێکدێت و ئامانجی شەکەتکردن و پاشان تێکشکاندنی هەسەدەیە.

قۆڵی یەکەم: جوڵاندنی "کارتی عەشایەر" لە دێرەزوور

یەکەمین و گرنگترین قۆڵی پلانەکە، بریتییە لە دروستکردنی ئاژاوەیەکی ناوخۆیی لەو ناوچانەی کە زۆرینەی دانیشتووانەکەی عەرەبن و لەژێر کۆنترۆڵی هەسەدەدان، بەتایبەتی لە پارێزگای دێرەزوور. 

هەڵبژاردنی دێرەزوور وەک خاڵی دەستپێک تەنها لەبەر پێکهاتە کۆمەڵایەتییەکەی نییە، بەڵکوو گرنگییەکی ستراتیژیی ئابووریشی هەیە. 

ئەم ناوچەیە دەوڵەمەندترین ناوچەی سوریایە بە نەوت و گاز، کۆنترۆڵکردنی بە واتای لێسەندنەوەی سەرچاوەیەکی سەرەکیی داهاتە لە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر.

 پلانی تورکیا و دیمەشق ئەوەیە کە لە ڕێگەی پشتیوانیی دارایی، لۆجستی و سیاسییەوە، هانی هەندێک لە سەرۆک هۆز و گرووپە چەکدارە عەرەبەکان بدەن بۆ ڕاپەڕین لە دژی هەسەدە.

ئامانج لەم هەنگاوە دوو لایەنەیە: یەکەم، دروستکردنی شەڕێکی ناوخۆیی و ماندووکردنی هەسەدە. 

دووەم، شەرعیەتدان بە دەستێوەردانی دەرەکی بە بیانووی "پاراستنی پێکهاتەی عەرەب". 

ئەمە وا دەکات هەسەدە ناچار بێت بەشێکی زۆری هێزەکانی بۆ سەرکوتکردنی ئەم ئاژاوەیە تەرخان بکات، ئەمەش بەرەکانی بەرگریی هەسەدە لاواز دەکات.

قۆڵی دووەم: کردنەوەی بەرەی باشوور لەلایەن سوپای سوریاوە

هاوکات لەگەڵ ئاژاوەی ناوخۆیی، قۆڵی دووەمی پلانەکە بریتییە لەوەی کە هێزەکانی سەر بە ئیدارەی نوێی سوریا، لە باشور و ڕۆژئاواوە هێرشێکی سەربازیی فراوان بکەنە سەر پێگەکانی هەسەدە. 

ئەم هێرشە چەند ئامانجێکی ستراتیژیی هەیە. یەکەم، کردنەوەی بەرەیەکی نوێی شەڕ کە هەسەدە ناچار بکات هێزەکانی دابەش بکات. 

دووەم، ئەم هێرشە لەژێر ناوی "گەڕاندنەوەی سەروەریی دەوڵەت" ئەنجام دەدرێت، کە ئەمەش کاردانەوەی نێودەوڵەتی سنوردار دەکات.

ئەم بەرەیە وا دەکات کە هەسەدە لە نێوان دوو ئاگردا بمێنێتەوە: لە ناوخۆدا ڕووبەڕووی ڕاپەڕینی هۆزە عەرەبەکان بێتەوە و لە باشوریشدا ڕووبەڕووی هێرشی سوپای سوریا.

قۆڵی سێیەم: هێرشی کۆتایی تورکیا لە باکورەوە

دوای ئەوەی هەسەدە بەهۆی شەڕی ناوخۆیی و بەرەی باشوورەوە شەکەت و پەرشوبڵاو بوو، قۆڵی سێیەم و کۆتایی پلانەکە دێتە ئاراوە. 

لەم قۆناغەدا، سوپای تورکیا و گرووپە چەکدارە جیهادییەکانی سەر بە ئەنقەرە، لە باکورەوە و لە ڕێگەی ناوچە داگیرکراوەکانی ڕۆژئاوای کوردستان وەک سەرێ کانی، گرێ سپی و مەنبەجەوە، هێرشێکی سەرتاسەری و یەکلاکەرەوە دەکەنە سەر ناوچە ستراتیژییەکانی ژێر دەسەڵاتی هەسەدە. 

ئامانجی ئەم هێرشە، کۆتاییهێنانە بە بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر و دروستکردنی "ناوچەیەکی ئارام"ی ژێر کۆنترۆڵی تورکیا.

ئاستەنگەکانی بەردەم پلانەکە

سەرەڕای ئەم پلانە تۆکمەیە، چەند ئاستەنگێکی جددی لە بەردەمیدا هەن. گرنگترینیان، بوونی هێزەکانی ئەمەریکایە لە ناوچەکە کە وەک هاوپەیمانی سەرەکیی هەسەدە، هێڵێکی سووریان بۆ هەر هێرشێکی فراوان دیاری کردووە.

بۆ پتەوکردنی ئەم هێڵە سوورە، پنتاگۆن رۆژى (13ی ئەیلوولی 2025) پاکێجێکی نوێی هاوکاریی سەربازیی پێشکەوتووی بۆ هەسەدە پەسەند کرد کە سیستەمی دژە-فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و چەکی قورسی نوێ لەخۆدەگرێت، ئەمەش پەیامێکی ڕوونە بۆ ئەنقەرە و دیمەشق.

فاکتەرێکی دیکەی چاوەڕواننەکراو، هەڵوێستی ئیسرائیلە. تەلئەبیب بە نیگەرانییەوە سەیری هەر جووڵەیەکی سەربازیی ئیدارەی نوێی دیمەشق دەکات. ئەگەری ئەوە هەیە کە ئەگەر ئیسرائیل هەست بکات ئەم هێرشە هەڕەشە لەسەر ئاسایشی پێکهاتە کەمینەکانی وەک درووزەکان دروست دەکات، ئەوا وەک چۆن پێشتر بۆ پاراستنی درووزەکان دەستێوەردانی کرد، ئەمجارەش لە ڕێگەی هێرشی ئاسمانییەوە هێزەکانی سوپای سووریا بکاتە ئامانج و هاوسەنگییەکان تێک بدات.

ئەمە جگە لەوەی هێرشێکی لەم جۆرە ڕاستەوخۆ کاریگەری دەکاتە سەر ئەم قۆناغەی پرۆسەی ئاشتی کە لە نێوان تورکیا و پەکەکە دەستی پێ کردووە و ئۆجەلان چەندین جار جەختی لەوە کردووەتەوە، ڕۆژئاوای کوردستان لای ئەو هێڵی سوورە و سازشی لەسەر ناکات.

لەلایەکی دیکەشەوە، هەسەدە هێزێکی بەئەزموون و خاوەن ورەیە کە ساڵانێکە لە شەڕدایە و توانای بەرگریی بەرزی هەیە. سەرکەوتنی ئەم پلانە تا ڕادەیەکی زۆر بەستراوەتەوە بە هەڵوێستی واشنتۆن، کاردانەوەی چاوەڕواننەکراوی تەلئەبیب و ئاستی هاوئاهەنگیی نێوان ئەنقەرە، دیمەشق و ئەو هۆزە عەرەبانەی کە دەیانەوێت بەکاریان بهێنن و وەڵامدانەوەی عەرەبەکان بۆ پەیامەکەی ئۆجەلان کە داوای لێ کردبوون پشتی کورد و هەسەدە بەرنەدەن.