بە رۆژ و كاتژمێر؛ ترەمپ "كۆتا وادە" بۆ حەماس دیاری دەكات

سبەی

دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا، رایگەیاند پێویستە سەبارەت بە غەززە رێككەوتن لەگەڵ حەماس بكرێت، بۆ ئەوەش مۆڵەتی تا ئێوارەی رۆژی یەكشەممەی داهاتوو بە كاتی واشنتۆن داناوە.

دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا، لە تۆڕی "تروس سۆشیال" رایگەیاند:"سەرجەم بارمتەكان ئازاد بكەن، لەوانەش تەرمی كوژراوەكان، ئێستا پێویستە بگەینە رێككەوتن لەگەڵ حەماس تا كاتژمێر شەشی ئێوارەی رۆژی یەكشەممە، بە كاتی واشنتۆن، هەموو وڵاتان لەسەر پلانەكە رەزامەندن".

ترەمپ هەروەها نوسیویەتی " دەرفەتێكی دیكە دەدەینە حەماس كە كۆتا دەرفەتە، دەوڵەتانی گەورەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەوڵەمەند، لەگەڵ ناوچەكانی دەوروبەریان، لەگەڵ ئەمەریكا و بە رەزامەندی ئیسرائیل، لەسەر ئاشتی رێككەوتووین، ئەمەش دوای سێ هەزار ساڵ لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست".

سەرۆكی ئەمەریكا لە درێژەی قسەكانیدا دەشڵێت "ئەم دەرفەتە ژیانی سەرجەم چەكدارە زیندووەكانی حەماس رزگار دەكات، وردەكاری رێككەوتنەكە هەموو دنیا دەزانێت، رێككەوتنێكی گەورەیە بۆ هەموان، ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە هەر رێگەیەك بێت بەدی دەهێنین، توندوتیژی و خوێنڕشتن دەوەستێت".

"لە تۆڵەی هێرشی حەوتی ئۆكتۆبەر زیاتر لە 25 هەزار چەكداری حەماس كوژراون، زۆربەی ئەوانەی ماون گەمارۆ دراون، چاوەڕێی وشەی بڕۆن لە منەوە، بەوەش بە خێرایی ژیانیان لەدەست دەدەن". ترەمپ وای نوسیوە.

سەرۆكی ئەمەریكا هەروەها دەڵێت "ئەوانەی ماون ئێمە دەزانین كێن و لە كوێن، راوتان دەكەین و دەتانكوژین، ئەگەر نەگەنە رێككەوتن لەم كۆتا هەلەدا، دۆزەخ بەسەرتاندا دەكرێتەوە، بەشێوەیەك هیچ كەس پێشتر نەیبینیوە دژ بە حەماس".

ترەمپ داوا لە "فەڵەستینیە بێتاوانەكان دەكات ناوچەكە چۆڵ بكەن، لە داهاتوودا رەنگە مردنی گەورە رووبدات بۆیە بە خێرایی بچنە شوێنە پارێزراوەكانی غەززە".

وتەكانی ترەمپ لەكاتێكدایە، پێشتر سەركردەیەكی حەماس رایگەیاند، بزوتنەوەكەیان پێویستی بە كاتی زیاترە بۆ تاوتوێی پلانەكەی ترەمپ بۆ كۆتایی هێنان بە جەنگی غەززە.

دەقی پلانەكەی ترەمپ كە چوار رۆژ لەمەوبەر كۆشكی سپی بڵاویكردەوە

غەززە دەبێتە ناوچەیەكی دوور لە توندڕەوی و تیرۆر، هیچ مەترسییەك بۆ سەر دراوسێكانی دروست ناكات.

غەززە بۆ قازانجی دانیشتووانی غەززە كە بە ڕادەی پێویست زیانیان بەركەوتووە، بنیات دەنرێتەوە.

ئەگەر هەردوولا بەم پێشنیازە ڕازی بن، دەستبەجێ شەڕ كۆتایی دێت. هێزەكانی ئیسرائیل بۆ ئاماده كاری بۆ ئازادكردنی بارمته كان دەكشێنەوە. لەم ماوەیەدا هەموو ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكان ڕادەگیرێن و هێڵەكانی شەڕیش بە وەستاوی دەمێننەوە تا ئەو كاتەی مەرجەكانی كشانەوەی تەواو و قۆناغبەندی جێبەجێ دەكرێن.

لە ماوەی ٧٢ كاتژمێردا دوای قبوڵكردنی ئیسرائیل بۆ ئەم ڕێككەوتنە، هەموو بارمتەكان، بە زیندووی یان مردوویی، دەگەڕێندرێنەوە.

كاتێك هەموو بارمتەكان ئازاد دەكرێن، ئیسرائیل ٢٥٠ زیندانی ئازاد دەكات كە سزای هەتاهەتایییان بەسەردا سەپێنراوە، ئەمە جگە لە ١٧٠٠ دانیشتووی غەززە كە لە دوای ٧ی ئۆكتۆبەری ٢٠٢٣ دەستگیركراون، لەنێویاندا هەموو ئەو ژن و منداڵانەی لەم چوارچێوەیەدا دەستبەسەركراون. بۆ هەر بارمتەیەكی مردوو، تەرمی ١٥ دانیشتووی غەزز رادەستدەكرێت.

كاتێك هەموو بارمتەكان گەڕێنرانەوە، لێبوردن دەدرێتە ئەندامانی حەماس كە پابەندن بە پێكەوەژیانی ئاشتیانە و چەكداماڵین. ئەو ئەندامانەی حەماس كە دەیانەوێت غەززە بەجێبهێڵن، ڕێگەی سەلامەتیان بۆ وڵاتانی وەرگر دابین دەكرێت.

لەگەڵ قبوڵكردنی ئەم ڕێككەوتنە، دەستبەجێ هاوكاری تەواو ڕەوانەی كەرتی غەززە دەكرێت. بەلایەنی كەمەوە بڕی هاوكارییەكان لەگەڵ بڕگەكانی ڕێككەوتنی سەرەتای ئەمساڵ سەبارەت بە هاوكارییە مرۆییەكان دەگونجێت، لەوانە نۆژەنكردنەوەی ژێرخانی (ئاو، كارەبا، و پاكوخاوێنی)، نۆژەنكردنەوەی نەخۆشخانە و نانەواخانەكان، و هاتنە ژوورەوەی ئامێرە پێویستەكان بۆ لابردنی داروپەردوو و كردنەوەی ڕێگاكان.

دابەشكردنی یارمەتییەكان و چوونە ناو كەرتی غەززە بەبێ دەستوەردانی هیچ لایەنێك بەردەوام دەبێت، لە ڕێگەی نەتەوە یەكگرتووەكان و دەزگاكانیەوە، مانگی سوور و ڕێكخراوە نێودەوڵەتییەكانی دیكە كە بە هیچ شێوەیەك پەیوەندییان بە هیچ لایەنێكەوە نییە. كردنەوەی دەروازەی ڕەفەح بە هەردوو ئاراستەدا بە هەمان میكانیزمی ڕێكەوتننامەی ١٩ی ١ی ٢٠٢٥ جێبەجێ دەكرێت.

غەززە لەلایەن حكومەتێكی ئینتقالی كاتییەوە بەڕێوەدەبرێت كە لە لیژنەیەكی ناسیاسی و تەكنۆكراتی فەلەستینی پێكهاتووە كە بەرپرسیارە لە بەڕێوەبردنی ڕۆژانەی خزمەتگوزارییە گشتیەكان و شارەوانییەكان بۆ دانیشتوانی غەززە. ئەم لیژنەیە لە فەلەستینییە شایستە و شارەزایانی نێودەوڵەتی پێكدێت، لەژێر سەرپەرشتی و چاودێری ئۆرگانێكی نوێی ئینتقالی نێودەوڵەتی، "ئەنجومەنی ئاشتی"، بە سەرۆكایەتی دۆناڵد ترەمپ لەگەڵ ئەندامان و سەرۆكی وڵاتانی دیكە كە بڕیارە ڕابگەیەنرێن، لەنێویاندا تۆنی بلێر.

 ناوچەیەكی ئابووری تایبەت دادەمەزرێنرێت

هیچ كەسێك ناچار نابێت غەززە بەجێبهێڵێت و ئەوانەی ئارەزووی ڕۆشتنیان هەیە ئازاد دەبن لە ڕۆشتن و گەڕانەوە. هانی خەڵك دەدەین بۆ مانەوە و دەرفەتیان بۆ دەڕەخسێنین بۆ ئەوەی غەززەیەكی باشتر بنیات بنێن.

بزووتنەوەی حەماس و لایەنەكانی دیكە لەسەر ئەوە كۆكن كە هیچ ڕۆڵێك لە بەڕێوەبردنی غەززەدا بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ و بە هەر شێوەیەك وەرنەگرن. پرۆسەی داماڵینی چەك لە غەززە لە ژێر چاودێری چاودێرانی سەربەخۆدا دەبێت، غەززەی نوێ بە تەواوی پابەند دەبێت بە بنیاتنانی ئابوورییەكی ئاوەدان و پێكەوە ژیانی ئاشتیانە لەگەڵ دراوسێكانی.

هاوبەشە ناوچەییەكان دڵنیایی دەدەن كە حەماس و كوتلەكانی دیكە پابەندی بەڵێنەكانیانن و غەززەی نوێ هیچ مەترسییەك بۆ سەر دراوسێكانی یان خەڵكەكەی دروست ناكات.

ئەمریكا لەگەڵ هاوبەشە عەرەبی و نێودەوڵەتییەكان كاردەكات بۆ دامەزراندنی هێزێكی كاتی سەقامگیری نێودەوڵەتی بۆ ڕەوانەكردنی دەستبەجێ بۆ غەززە. ئەم هێزە مەشق و ڕاهێنان و پاڵپشتی هێزەكانی پۆلیسی فەلەستینی پشكنراو لە غەززە دەكات و ڕاوێژ لەگەڵ ئوردن و میسر دەكات كە ئەزموونی بەرفراوانیان لەم بوارەدا هەیە. 

ئیسرائیل غەززە داگیر ناكات و نایخاتە ژێر ڕكێفی خۆیەوە

ئەگەر حەماس ئەم پێشنیازە دوابخات یان ڕەتیبكاتەوە، ئەوا ئەوانەی سەرەوە، بە فراوانكردنی بازنەی ئۆپەراسیۆنی هاوكارییەوە، لە ناوچەی دوور لە تیرۆردا جێبەجێ دەكرێن كە لە لایەن ئیسرائیلەوە ڕادەستكراون.