سزادانی كۆمپانیاكان؛ یەك ملیار بەرمیل نەوت لەسەر دەریاكانی جیهان گیریخواردووە

سبەی

بەگوێرەی زانیارییەكانی پێگەی بلومبێرگ، لە سێ مانگ لەمەوبەرەوە نزیكەی یەك ملیار بەرمیل نەوت لەسەر تانكەرەكان لە دەریاكانی جیهان كۆبۆتەوە، هۆكارێكی گرنگی ئەو بابەتەش بۆ سزادانی وڵاتانی جۆربەجۆر و كۆمپانیا نەوتییەكان دەگەڕێتەوە.

بەگوێرەی راپۆرتی پێگەی بلومبێرگ، لە سێ مانگ لەمەوبەرەوە نزیكەی یەك ملیار بەرمیل نەوت لەسەر تانكەرەكان لە دەریاكانی جیهان كۆبۆتەوە، بەشێكی بەرچاوی ئەم نەوتە لەو وڵاتانەوە دێت كە لەژێر گەمارۆكاندان.

بەپێی خەمڵاندنە جۆراوجۆرەكان 20% بۆ 40% ی ئەم نەوتە لە روسیا و ئێران و ڤەنزوێلاوە سەرچاوە دەگرێت، كە بە هۆی گەمارۆ نێودەوڵەتییەكان ناتوانن ئەو بڕە نەوتە بە هیچ وڵاتێك بفرۆشن.

بلومبێرگ بە پشتبەستن بە داتای كۆمپانیا تایبەتمەندەكانی فۆرتێكس، كلێر و ئۆیل ئێكس ئاشكرای دەكات كە سزاكانی رۆژئاوا بازرگانی جیهانی بە سووتەمەنی بەردینی پەكخستووە.

ئەو سێ وڵاتە نزیكەی 17%ی بەرهەمهێنانی نەوتی جیهانی پێكدەهێنن، واتە نەوتەكەیان خێراتر لە هەموو وڵاتێكی دیكە لەسەر تانكەرەكان كەڵەكە دەبێت.

بلومبێرگ هۆكاری كەڵەكەبوونی ئەو بەرهەمە نەوتە، هاوتەریب  بۆ گەشەی بەرهەمهێنان لە نێوانیاندا روسیا و هەم كاریگەریی راستەوخۆی سزاكان دەگەڕێنێتەوە.

هەر لەو پەیوەندییەدا شرۆڤەكاران ئاماژە بۆ ئەوە دەكەن، برێكی ئەو نەوتە كەڵەكەبووە تەنانەت خاوەندارێتییەكەی بۆ ئەو وڵاتانە دەگەڕێتەوە كە لە ژێر گەمارۆدا نین لەوانە سعودیە كە لە ماوەی چەند مانگی رابردوودا بەرهەمهێنان و هەناردەكردنی نەوتی زیاد كردووە.

كاریگەری نەوتی كەڵەكەبوو لەسەر نرخی نەوتی جیهانی

بلومبێرگ لە زاری بازرگانێكی نەوت ئاشكرای دەكات، چارەنووسی ئەم قەبارە گەورە نەوتە لە چەند مانگی داهاتوودا كاریگەری یەكلاكەرەوەی دەبێت لەسەر نرخی نەوتی جیهانی.

لای خۆشیانەوە شارەزایانی كۆمپانیای كلاركسن سیكیوریتیز نووسیویانە: بەرزبوونەوەی نرخی نەوت بەشێكی دەگەڕێتەوە بۆ توندكردنەوەی سزاكانی رۆژئاوا كە وایكردووە نەوتی روسیا لەسەر كەشتیەكان بمێنێتەوە.

پێشتر هەواڵەكان باسیان لەوە دەكرد كە بەهۆی سزاكانی ئەمەریكا بۆ سەر روسیا و ئێران بڕێك نەوت لەناو تانكەرەكاندا راگیراوە و ئەگەر سزاكان هەڵبگیرێن، ئەوا بازاڕەكە روبەرووی نەوتی زیادە دەبێتەوە و ئەوەش دەبێتە هۆی دابەزینی نرخەكەی.

بلومبێرگ لە درێژەی راپۆرتەكەیدا رایگەیاندووە، لە چەند هەفتەی رابردوودا باری نەوتی روسیا زیادی كردووە، چونكە ئەو وڵاتە بە پێی رێككەوتنی ئۆپێك بەرهەمهێنانی نەوتی زیاد كردووە، لە هەمان كاتدا فشاری بێ وێنەی رۆژئاوا بۆ سەر كڕیارانی نەوتی روسیا وایكردووە رێژەی باركردنی نەوتی ئەو وڵاتە رابگیرێت.

هەروەها ئەگەری ئەوە هەیە كە بەشێك لە نەوتی خاوی روسیا، بە هۆی هێرشەكانی ئۆكراینا بۆ سەر ژێرخانی نەوتی مۆسكۆ بەتایبەتی پاڵاوگەكان لە بەندەرەكان بۆ ناو دەریا گوازرابێتنەوە، بە گوێرەی زانیارییەكان قەبارەی نەوتی روسیا لەسەر تەنكەرەكان لە كۆتایی مانگی ئابەوە بەشێوەیەكی بەرچاو زیادی كردووە و لە كۆتایی مانگی تشرینی یەكەمدا گەیشتۆتە نزیكەی 390 ملیۆن بەرمیل.

هەروەها بەهۆی كەمی تانكەرەكانی بەردەست، تێچووی رۆژانەی گواستنەوەی تانكەرەكان بە شێوەیەكی كاتی گەیشتۆتە زیاتر لە ١٠٠ هەزار دۆلار.

چین و هیندستان  كرینی نەوتی روسیا وریا بوونەتەوە

نیگەرانییەكان سەبارەت بە سزا نوێیەكانی رۆژئاوا بووەتە هۆی رێكخستنەوەی رێگاكانی هەناردەكردن و كاریگەریی لەسەر هاوردەكارە گەورەكانی وەك هیندستان و چین.

سزاكانی ئەمەریكا بۆ سەر دوو كۆمپانیای گەورەی نەوتی روسیا بە ناوەكانی ڕۆسنەفت و لوكئۆیل، بازرگانی نەوتی روسیای لە هەموو كاتێك قورستر كردووە.

بەپێی بەراوەردەكانی بلومبێرگ لە وەزارەتی دارایی روسیا، داهاتی نەوتی ئەو وڵاتە لە مانگی رابردوودا بە بەراورد بە ساڵی رابردوو زیاتر لە 24% دابەزیوە . حكومەتی روسیا پێشبینی دەكات داهاتی نەوت و گاز لەمساڵدا بگاتە نزمترین ئاستی خۆی لەدوای پەتای كۆرۆنا لە ساڵی 2020.

هەناردەی نەوتی ئێران بەهۆی داشكاندنەكان زیاد دەكات

هەروەها هەناردەی نەوتی ئێران زیادی كردووە و لە مانگی تشرینی یەكەمدا گەیشتۆتە بەرزترین ئاستی لە ماوەی حەوت ساڵدا. هەر لەو مانگەدا ئەمەریكا سزای بەسەر پاڵاوگە گەورە نەوتییەكانی چیندا سەپاند، بەهۆی رۆڵی ئەو وڵاتە لە "كڕینی نەوت كە یارمەتی دارایی ئێران دەدات".

بەپێی داتاكانی كۆمپانیای تانكەر تراكێرز، هەناردەی نەوتی ئێران لە مانگی تشرینی یەكەمدا گەیشتۆتە نزیكەی دوو ملیۆن و 300 هەزار بەرمیل لە رۆژێكدا، ئەمەش بەرزترین ئاستە لە دوای كشانەوەی ئەمەریكا لە رێككەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران لە ساڵی 2019دا.

ئەمەش دوای ئەوە دێت، هەناردەی نەوتی ئێران بۆ چین لە مانگی پێشوودا بەشێوەیەكی بەرچاو دابەزینی بەخۆیەوە بینی و بەشێكی هۆكارەكەی بۆ سزاكان دەگەڕێتەوە.

لە هەمانكاتدا ئێران پەنای بۆ  داشكاندنی بێ وێنە لە فرۆشتنی نەوتی خۆی بردووە، ئاژانسی رۆیتەرز لە راپۆرتێكی ئەم دواییەیدا نووسیویەتی، نرخی پێشكەشكردنی نەوتی خاوی سوكی ئێران بۆ رادەستكردنی لە مانگی كانوونی دووەمدا بە داشكاندنی زیاتر لە هەشت دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك بە بەراورد لەگەڵ نرخی پێوەر، لە كاتێكدا لە مانگی ئەیلولدا نزیكەی شەش دۆلار و لە مانگی ئازاردا نزیكەی سێ دۆلار بوو.

سەرچاوە بازرگانییەكان ئاماژەیان بەوەشكردووە، تەنانەت نرخی پێشنیارەكان گەیشتۆتە داشكاندنی نزیكەی 10 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك، چونكە كڕیاران بەدوای نرخێكی كەمتردا دەگەڕێن بۆ قەرەبووكردنەوەی مەترسییەكانی سزاكان و كێشە چاوەڕوانكراوەكان لە بەندەرەكانی چین لە كاتی دابەزاندنی بارەكاندا.