زاگرۆس هیوا: ئامانجی توركیا كولكردنی چەقۆی جیۆپۆلەتیكی كوردە

سبەی

وتەبێژی كەجەكە لە دیمانەیەكی تایبەت لەگەڵ دۆیچە ڤێللەی ئەڵمانی رایگەیاند، پەكەكە لە پرۆسەی ئاشتیدا رژدە و شكستهێنانی پرۆسەكە و دەستپێكردنەوەی ململانێكان پەیوەستە بە هەنگاوەكانی توركیا، دەشڵێت "ئەنقەرە تا ئێستا هەنگاوێكی كردەیی نەناوە و ئەوەش پرسیارێكی گرنگ دەورووژێنێت ئایا توركیا پرسی ئاشتی وەك ستراتژییەك دەبینێت یا خود رەنگە تەنها هەنگاوێكی تاكتیكی بێت كە ئامانجی فریودانی كورد بێت لەم هەلومەرجە مەترسیدارەدا".

ماڵپەری دۆیچە ڤێللەی ئەڵمانی لە گفتوگۆیەكدا لەگەڵ زاگرۆس هیوا وتەبێژی كەجەكە دوایین گۆڕانكارییەكان لەبارەی پرۆسەی ئاشتی لە توركیا دەخاتە روو.

" هێشتا ڕوون نییە كە ئایا توركیا سیاسەتەكانی بەرامبەر بە كورد گۆڕیوە یان بۆ شەپۆلێكی نوێی هێرش ئامادە دەبێت"

زاگرۆس هیوا سەبارەت بە جیاوازی ئەم گەڕە لە دانوستانەكان بۆ چارەسەری پرسی كورد لە توركیا لەگەڵ دانوستانەكانی ساڵی 2015 دەڵێت:"لە كاتی پرۆسەی ئاشتی پێشوودا حكومەتی توركیا پلانێكی بۆ نەهێشتنی بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد ئامادە دەكرد، ئەم پلانە ناوی "پلانی داڕمان" بوو. هەروەك لە ناوەكەوە دیارە ئامانج ئەوە بوو كە بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد بخەنە سەر ئەژنۆ و تەسلیمی حكومەتی توركیا بێت، ئەم پلانە لە ٣٠ی تشرینی یەكەمی ٢٠١٤ لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشی نیشتمانی توركیاوە پەسەند كرا".

زاگرۆس هیوا دەشڵێت" ئەم شەڕە بێ پچڕان بۆ ماوەی ١٠ ساڵ بەردەوام بوو، و چڕترین ماوەی [2014-2025] شەڕی نێوان بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد و حكومەتی توركیا بوو، لە هەمانكاتدا لە زیندانی ئیمراڵیدا حاڵی توندی گۆشەگیری و زیندانی تاكەكەسی بەسەر رێبەر ئاپۆدا سەپێنرا، هەر سەردانێك لەگەڵ خێزان و پارێزەرانی قەدەغە بوو، دوای ئەو هەموو هەوڵانە حكومەتی توركیا دركی بەوە كرد نە دەتوانێت بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد لەناو ببات و نە ئیرادەی رێبەر ئاپۆ بۆ ئازادی و دیموكراسی بشكێنێت، بۆیە بڕیاریدا رێگەی نوێ تاقیبكاتەوە".

"ئامانجی توركیا، كولكردنی چەقۆی جیۆپۆلەتیكی كوردە"

ئەو بەرپرسەی كەجەكە سەبارەت بە رژدبوونی حكومەتی توركیا لەم گەڕە نوێیەی دانوستانەكان بۆ پرۆسەی ئاشتی دەڵێت" هێشتا روون نییە كە ئایا بەڕاستی عەقڵیەت و سیاسەتەكانیان بەرامبەر بە كورد گۆڕیوە یان خۆیان بۆ شەپۆلێكی نوێی هێرشەكان ئامادە دەكەن، ئەم پرۆسەیە لەگەڵ پێشهاتەكانی ئەم دواییەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە تایبەت شەڕی سوریا و لوبنان و فەلەستین خێراتر بووە". 

زاگرۆس هیوا دەشڵێت"رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بڕیارە لە ڕووی ئایدیۆلۆژی، سیاسی، ئابووری و سەربازییەوە بگۆڕێت، حكومەتی توركیا ئاگاداری پێگەی جیۆستراتیژی و جیۆپۆلەتیكی كوردە لەم دیزاینە نوێیەدا و ترسی ئەوەی هەیە كورد هاوپەیمانی دیكە لە ناوچەكەدا بدۆزێتەوە، بۆیە ئامانجی توركیا كولكردنی چەقۆی جیۆپۆلەتیكی كورد و رێگریكردنە لە هاوپەیمانی كورد لەگەڵ زلهێزە دیارەكانی ناوچەیی و جیهانی و ئەمە لۆژیكی پشت بانگەوازی حكومەت و باخچەلییە بۆ عەبدوڵڵا ئۆجەلان".

"مەهەپە هەمیشە خەباتی كوردی بۆ ئازادی بە هەڕەشەیەكی وجودی بۆ سەر تورك و حكومەتی توركیا زانیوە"

وتەبێژی كەجەكە سەبارەت بە رۆڵی دەولەت باخچەلی سەرۆكی "مەهەپە" لەم گەڕەی دانوستانەكاندا دەڵێت" دەوڵەت باخچەلی سەرۆكی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەیی نەتەوەپەرستی توركیایە و ئەم حیزبە لە ٥٠ ساڵی رابردوودا لە پشت هەموو هێرش و ئۆپەراسیۆنەكانی دژ بە كورد و بزووتنەوە دیموكراسیەكان بووە". 

دەشڵێت" عەقڵیەتی مەهەپە هەمیشە خەباتی كورد بۆ ئازادی بە هەڕەشەیەكی وجودی بۆ سەر تورك و حكومەتی توركیا زانیوە و سیاسەتەكانی لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراندووە، بەڵام لەگەڵ پێشهاتەكانی ئەم دواییەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، باخچەلی و مەهەپە رەهەندە مێژووییەكانی بوونی توركیان لە ئەنادۆڵ كۆڵیەوە و گەیشتنە ئەو ئەنجامەی كە بەبێ هاوكاری كورد، توركەكان لە ماوەی هەزار ساڵی رابردوودا لە ئەنادۆڵ و میزۆپۆتامیادا نەمابوون".

زاگرۆس هیوا ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات "ئەمڕۆ كە توركەكان هەست بە مەترسی دەكەن، پێدەچێت بۆ دۆزینەوەی رێگاكانی رزگاركردنی خۆیان روویان لە مێژوو كردبێت و بەم شێوەیە رۆڵی كوردیان ناسیوە، بەڵام مەرج نییە ئەم دانپێدانانە بە مانای گۆڕانی ستراتیژی لە عەقڵیەت و سیاسەتی حكومەت یان پارتی بزووتنەوەی نیشتمانیدا بێت، رەنگە تەنها هەنگاوێكی تاكتیكی بێت كە ئامانجی فریودان و ئیستغلالكردنی كورد بێت لەم هەلومەرجە مەترسیدارانەدا".

"پەكەكە پێنج هەنگاوی نیازپاكی تاكلایەنەی ناوە لەبەرامبەردا لایەنی توركیا هیچ هەنگاوێكی كردەیی نەناوە"

زاگرۆس هیوا سەبارەت بە هەنگاوەكانی پەكەكە لە پێناو  پرۆسەی ئاشتیدا دەڵێت" بارودۆخی ئێستا بەجۆرێكە كە تا ئێستا پێنج هەنگاوی نیازپاكی تاكلایەنە لەلایەن پەكەكەوە نراوە، لایەنی توركیاش تەنها قسەی كردووە و هیچ هەنگاوێكی كردەیی نەناوە، ئەوانیش بانگەوازی سەرۆك ئاپۆ لە 27ی شوبات، ئاگربەستی تاكلایەنە لە یەكی ئازارەوە، بەستنی كۆنگرەی 12 و بڕیاری هەڵوەشاندنەوە، سووتاندنی چەك لەلایەن گەریلاكانەوە بە سەرۆكایەتی بەسی هۆزات لە 11ی تەمووز، و راگەیاندنی كشانەوەی هێزەكانی گەریلا لە 26ی ئۆكتۆبەر".

وتەبێژی كەجەكە جەختیش دەكاتەوە لەوەی ئەم هەنگاوانە ئەوە دەردەخەن، "توركیا هێشتا سیاسەتی خۆی بەرامبەر بە كورد نەگۆڕیوە، تا ئێستاش هێزی سەربازیی توركیا لە باشووری كوردستان ئامادەن و تەنانەت ژمارەی بنكە و هێزەكانیان زیاد كردووە، ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكان لە باكوری كوردستان بەردەوامن و تا ئێستاش یاسای سەربازیی لە زۆرێك لە ناوچە گوندنشینەكان جێبەجێ دەكرێت، ئێستاش حكومەت كورد بە تیرۆریست ناودەبات و پڕۆسەكەش بە "توركیا بێ تیرۆر".

" ژمارەیەكی زۆر لە زیندانیانی سیاسی لە نێویاندا سەركردەی حزبەكان و ئەندامانی پەرلەمان بە تۆمەتی ساختە لە زینداندان، ئۆجەلان تا ئێستاش لە زیندانی تاكەكەسیدایە لە دوورگەی ئیمرالی، تەنها شتێك ئەوەیە كە لەم دواییانەدا رێگەی پێدراوە لەگەڵ پارێزەران و بنەماڵەكەی و شاندی دەم پارتی كۆببێتەوە، ئەمانە مافە سەرەتایی و یاسایی و رەواكانی زیندانین و ناتوانرێت وەك هەنگاو بەرەو ئاشتی هەژمار بكرێن، هێشتا دانوستان دەستی پێنەكردووە و ئەوەی لە ئیمرالی دەگوزەرێت تەنها گفتوگۆیە". زاگرۆس هیوا وا دەڵێت.

" لە كۆمیسیۆنی پەرلەمانی توركیا بۆ پرسی ئاشتی رێگەنەدراوە دایكانی كورد بە كوردی قسە بكەن"

زاگرۆس هیوا سەبارەت بە هەنگاوەكانی كۆمیسیۆنی ئاشتی كە لەلایەن پەرلەمانی توركیاوە پێكهاتووە دەڵێت" هێشتا هیچ نیشانەیەك نییە بۆ پابەندبوونی راستەقینەی ئەنقەرە بۆ ئاشتی، هەر ئەو كۆمیسیۆنەی كە بۆ چارەسەری پرسی كورد پێكهێنرا، لە راستیدا درێژەپێدەری هەمان ئەو رێبازەی پێشووتری حكومەتی توركیایە".

دەشڵێت"لە یەكێك لە كۆبوونەوەكانی كۆمسیۆندا دایكانی كورد بانگهێشت كران، دەیانویست بە زمانی كوردی قسە بكەن و كێشەكانیان بۆ روون بكەنەوە، بەڵام سەرۆكی كۆمسیۆن، سەرۆكی پەرلەمان، رێگەی نەدا بە زمانی كوردی قسە بكەن".

"گرنگترین ئاڵنگاری لەبەرامبەر پرۆسەی ئاشتی عەقڵییەت و سیاسەتەكانی حكومەتی توركیایە"

وتەبێژی كەجەكە عەقڵییەت و سیاسەتەكانی حكومەتی توركیا لە دەیان ساڵی رابردوو بە گەورەترین لەمپەڕ و بەربەست بۆ پرۆسەی ئاشتی دەزانێت و دەڵێت" بناغەی حكومەتی توركیا بە نكۆڵیكردن لە كورد دانراوەو هەمیشە بوونی كورد بە هەڕەشەیەكی وجودی بۆ سەر توركیا دادەنرێت، ئەم بیرۆكەیە لە عەقڵیەتی كۆمەڵگاشدا لەلایەن حكومەتەوە بەدامەزراوەیی كراوە، ئایدۆلۆژیایەكی فاشیستی دژە كورد زاڵە بەسەر كۆمەڵگادا، بەڵام ئەم ئایدۆلۆژیایە دژایەتی واقیعی مێژوویی و كلتوری گەلی توركیا دەكات".

"پرۆسەی ئاشتی شكست بهێنێت كورد بەردەوام دەبێت لە خۆڕاگری و بەرگریی لە خۆی"

لە كۆتایی دیدارەكەیدا، زاگرۆس هیوا لەبارەی بژاردەكانی پەكەكە لە ئەگەری شكستهێنانی پرۆسەی ئاشتی دەڵێت"دوای تێپەڕاندنی ستراتیژی خەباتی چەكداری و دەستپێكردنی ستراتیژی سیاسەتی دیموكراسی، بە جدی و راستگۆیانە پەیڕەوی ئەم رێبازە دەكەین و نابینە لایەنێك كە رێگر بێت لە پرۆسەی ئاشتی و هەر گەڕانەوەیەك بۆ ململانێكان بە تەواوی پەیوەستە بە ئەدای كار و سیاسەتەكانی حكومەتی توركیاوە، ئەگەر سیاسەتی ئینكاری و جینۆساید بەردەوام بێت، كورد بەردەوام دەبێت لە خۆڕاگری و بەرگریی لە خۆی".